Xây dựng chính sách sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ ban hành văn bản

Thứ trưởng Đinh Trung Tụng phát biểu kết luận tại Hội nghị Để đáp ứng mong muốn ấy, Bộ Tư pháp đề xuất phân định rõ và tập trung vào giai đoạn xây dựng chính sách trong quá trình lập chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm trước khi tiến hành soạn thảo văn bản. Làm chính sách là công việc trọng tâm Luật Ban hành VBQPPL năm 2008 đã đưa nội dung xem xét, đánh giá chính sách cơ bản vào quy trình lập dự định chương trình xây dựng luật, pháp lệnh, nhưng quy trình này chưa thật cụ thể, rõ ràng. Để khắc phục hạn chế trên và đặc biệt là để thực hiện quy định mới của Hiến pháp về nhiệm vụ của Chính phủ là “đề xuất, xây dựng chính sách trình Quốc hội (QH), Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) quyết định”, Dự thảo Luật VBQPPL được xây dựng theo hướng hội tụ vào khâu xây dựng, phê duyệt, duyệt chính sách trước khi bắt đầu soạn thảo luật, pháp lệnh và khâu xây dựng, chuẩn y chính sách này sẽ là công việc trọng tâm của thời đoạn lập Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm. Nói cụ thể về sự đổi mới này, Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng luật pháp (Bộ Tư pháp) Nguyễn Hồng Tuyến dự định khâu làm chính sách có thể gồm 6 bước. Trước tiên, cơ quan đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh phải tổng kết thực tế, xác định rõ vấn đề cần giải quyết; nghiên cứu xây dựng, phân tách chính sách, đánh giá tác động chi tiết từng chính sách; lập yêu cầu xây dựng luật, pháp lệnh; lấy ý kiến cơ quan, tổ chức, cá nhân chủ nghĩa, đối tượng chịu sự tác động trực tiếp về yêu cầu xây dựng luật, pháp lệnh. Tiếp theo, đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh của các Bộ, ngành được chuyển cho Hội đồng tham vấn chính sách của Chính phủ để giám định rồi cơ quan yêu cầu xây dựng luật, pháp lệnh sẽ tiếp thụ, chỉnh lý yêu cầu theo ý kiến giám định và trình Chính phủ xem xét chuẩn y các chính sách dự định. Đối với đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh không thuộc Chính phủ thì ý kiến tham vấn chính sách của Hội đồng sẽ được chuyển đến Chính phủ để coi xét, ký và gửi cơ quan đề nghị song song gửi Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Rốt cục, các đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh được Chính phủ ưng chuẩn sẽ được trình UBTVQH để phân công cho Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội rà soát. Cơ quan đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh sẽ nghiên cứu thu nạp, chỉnh lý đề nghị theo quan điểm của UBTVQH và gửi về Văn phòng QH để lập dự kiến Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm. QH sẽ bàn bạc về dự định Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh hàng năm tại kỳ họp cuối năm, trong đó hội tụ coi xét và phê chuẩn chính sách dự kiến đưa vào các dự án luật, pháp lệnh và biểu quyết duyệt y chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của năm sau. Tuy nhiên, can dự đến thời đoạn hoạch định, phân tích, thông qua chính sách, theo ông Tuyến, hiện còn 2 quan điểm khác nhau. Ý kiến thứ nhất cho rằng việc xây dựng, duyệt chính sách trong đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh của các Bộ, ngành chỉ nên dừng lại ở Chính phủ. Sau khi Chính phủ phê duyệt từng đề nghị xây dựng luật, pháp lệnh thì Bộ, ngành sẽ gửi yêu cầu về Bộ Tư pháp để Bộ Tư pháp tập trung và lập nên danh mục yêu cầu xây dựng luật, pháp lệnh của Chính phủ, trình Chính phủ coi xét trình UBTVQH. Còn luồng ý kiến thứ hai cho rằng không cấp thiết phải tách thời đoạn hoạch định, phân tích chính sách thành quy trình riêng, vì nếu như vậy sẽ làm quy trình thêm phức tạp và kiến nghị giữ như quy trình hiện giờ, song song tăng cường nghĩa vụ thực thi luật của các cơ quan, tổ chức. Bổ sung quy định về tổ chức khai triển và theo dõi thi hành văn bản Theo dự kiến phạm vi mở mang, Dự thảo Luật sẽ bổ sung các nội dung về tổ chức triển khai thi hành và theo dõi thi hành VBQPPL. Ông Tuyến san sớt, Dự thảo tiến hành một bước pháp điển các quy định hiện hành ở Nghị định số 24 và Nghị định 59 đã qua kiểm nghiệm của thực tiễn cũng như cụ thể hóa các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan nhà nước, đặc biệt là của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ trong việc tổ chức thi hành pháp luật theo tinh thần của Hiến pháp 2013. Việc tổ chức thi hành luật pháp chỉ quy định mang tính chất nguyên tắc các nội dung về tổ chức thi hành VBQPPL, theo dõi thi hành VBQPPL, giám sát, rà, kiểm tra, thống nhất, pháp điển. Việc thực hiện cụ thể sẽ theo quy định của các VBQPPL hiện đang có hiệu lực. Tuy nhiên, cũng có một số ý kiến đề nghị quy định cụ thể các nội dung về tổ chức thi hành VBQPPL, theo dõi thi hành VBQPPL, giám sát, soát, rà, thống nhất và huỷ bỏ các văn bản hiện hành. Phát biểu kết luận về hai nội dung trên tại Phiên họp lần thứ 7 Ban soạn thảo Dự án Luật VBQPPL diễn ra vào chiều 13/6, Phó Trưởng ban soạn thảo - Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đinh Trung Tụng cho biết: Theo quyết nghị 22/NQ-CP của Chính phủ về các định hướng lớn xây dựng Dự án Luật và ý kiến chỉ đạo của Bộ trưởng Hà Hùng Cường – Trưởng ban soạn thảo thì trọng tâm là khâu phân tách chính sách, do đó đòi hỏi cần làm rõ hơn, cụ thể hơn khâu này, cơ quan có thẩm quyền thông qua chính sách có thể “dừng” ở QH, ở UBTVQH hoặc ở Chính phủ, tùy từng chính sách hoặc hình thức văn bản. Về tổ chức thi hành pháp luật, Dự thảo Luật đã quy định một số vấn đề chung về thi hành VBQPPL như nguyên tắc, nội dung, bổn phận của các cơ quan nhà nước trong tổ chức thi hành pháp luật và theo dõi thi hành pháp luật, giám sát, kiểm tra việc thi hành luật pháp song còn hơi đơn giản nên yêu cầu cần kỹ hơn, sâu hơn, không để tình trạng “chuồn chuồn đạp nước”. Nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên : "Không nên quy định phần thi hành luật pháp vì ban hành VBQPPL và thi hành luật pháp là khác nhau. Dự luật cần đánh giá hiện đang mắc nhất cái gì, ở đâu để xử lý, giải quyết, nhất là đối với những văn bản do địa phương ban hành. Riêng khâu làm chính sách, kinh nghiệm của các nước cho thấy sau khi xác định chính sách rồi dịch chính sách ra luật rất dễ. Tuy nhiên ở nước ta, đa số các cơ quan quản lý đề xuất chính sách nên tôi tán thành làm kỹ khâu phân tách chính sách nhưng “kéo” Quốc hội vào làm như Chính phủ là duyệt chính sách thì phải cân nhắc, tưởng là đẩy nhanh tốc độ song có khi rườm rà ra."