Tăng cường trách nhiệm của Hội đồng Dân tộc và các ủy ban trong quyết định ngân sách

Nguyên Phó chủ toạ Quốc hội, Trung tướng Đặng Quân Thụy Thưa ông, một điểm mới được nhiều quan điểm đánh giá có ý nghĩa đột phá trong dự thảo lần này có liên hệ đến việc trưng cầu ý dân. Ý kiến của ông về vấn đề này như thế nào? Tôi cho rằng đây là một điểm mới quan yếu, có ý nghĩa đột phá. Dự thảo Luật Tổ chức Quốc hội (QH) lần này đã cụ thể hóa khoản 15 Điều 70 của Hiến pháp về các trường hợp QH quyết định việc trưng cầu ý dân. Theo đó, các chủ thể có quyền yêu cầu QH trưng cầu ý dân là Ủy ban Thường vụ Quốc hội, chủ toạ nước, Chính phủ hoặc chí ít 1/3 tổng số đại biểu QH. Đáng lưu ý nhất là kết quả trưng cầu ý dân có giá trị quyết định đối với vấn đề được đưa ra trưng cầu ý dân, khác hoàn toàn với việc chỉ lấy quan điểm (còn việc tiếp nhận như thế nào thì chưa rõ, có thể tiếp thu, thu nhận một phần hoặc không hấp thu). Luật về trưng cầu ý dân đã được đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của QH khóa XIII, đây là một bước tiến rất có ý nghĩa nhằm hiện thực hóa chủ trương “quốc gia là của dân, do dân và vì dân”. Với tinh thần “lấy đại biểu Quốc hội làm trung tâm”, dự thảo Luật Tổ chức QH (sửa đổi) quy định, tỷ lệ đại biểu Quốc hội chuyên trách phải chiếm ít nhất là 40% tổng số đại biểu. Nhưng tại kỳ họp thứ 7 của QH vấn đề này cũng còn nhiều ý kiến khác nhau. Quan điểm của ông như thế nào? Tôi cho rằng vấn đề cốt lõi ở đây là chất lượng hoạt động của đại biểu. Tôi đồng ý là đại biểu chuyên trách có nhiều dịp đóng góp tốt hơn cho QH, nhưng tỷ lệ 35 hay 40% hay thậm chí 50% và hơn như có đại biểu gợi ý thì còn phụ thuộc vào khả năng của QH có thể đảm bảo điều kiện hoạt động cho đại biểu đến đâu. Thêm đại biểu chuyên trách mà không tạo điều kiện cho người ta phát huy vai trò thì cũng không để làm gì. Hơn nữa, cơ sở vật chất, kinh phí là một việc, ngoại giả còn là khả năng tiếp cận nguồn thông tin đầy đủ và khách quan, là thẩm quyền yêu cầu các cơ quan có chức năng phải đáp, giải thích một cách có trách nhiệm; khả năng giám sát, thẩm tra các vấn đề một cách thực chất. Ý nghĩa pháp lý của các kết luận sau giám sát của đại biểu cũng phải được tăng cường, chứ không phải giám sát xong rồi xếp kết quả vào ngăn bàn... Ban soạn thảo nên nghiên cứu, rà lại kỹ hơn các điều 22, 24, 27 trong dự thảo Luật Tổ chức QH (sửa đổi) để quy định cụ thể hơn các tiêu chuẩn cho đại biểu Quốc hội (ĐBQH) cũng như có chế tài buộc họ phải làm hết nghĩa vụ, xứng đáng với vai trò đại diện cho người dân. Nên quy định rõ có hình thức nào để cử tri đánh giá tín nhiệm đối với ĐBQH hay không; việc này được thực hành trong trường Ton Vitek hợp nào. Chứ nói “trường hợp cần thiết” sẽ tổ chức hội nghị để cử tri góp ý với ĐBQH là quá chung chung, rất khó thực hành. Ông đánh ví thế nào về việc tiến hành lấy phiếu tín nhiệm đối với các chức danh do QH bầu và chuẩn y như vừa qua. Theo ông, tới đây, việc sửa đổi quyết nghị 35 của QH về vấn đề này nên theo hướng nào? Lấy phiếu tín nhiệm vừa qua được tiến hành tốt, có tác động hăng hái đến cán bộ, song song cũng được dư luận nhân dân ủng hộ. Tôi đồng ý với quy định nên lấy phiếu 2 lần trong một nhiệm kỳ, còn vào lúc nào, cách thực hành như thế nào giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định. Còn về cơ cấu, lĩnh vực đảm đang và thẩm quyền của Hội đồng Dân tộc và các ủy ban của QH? Tôi chưa có quan điểm về thay đổi lĩnh vực gánh vác của các ủy ban, việc này phải nghiên cứu thêm. Nhưng tôi cho rằng cần nâng cao vai trò của các ủy ban trong việc quyết định ngân sách - bao gồm cả xem phân bổ và giám sát thực hiện - trong mảng công tác mà mình đảm đương. Ý ông là, chả hạn, ngân sách chi cho ngành y tế hoặc bảo hiểm từng lớp phải được sự giám sát của Ủy ban Về các vấn đề tầng lớp của QH? Các ủy ban cũng đang làm, ở một mức độ khăng khăng, nhưng tôi muốn việc này phải mạnh mẽ hơn nữa. Ngay từ khâu phân bổ đã phải làm rồi. Hội đồng và các ủy ban phải có quyền có ý kiến điều chỉnh tăng/ giảm, theo dõi xem việc tiêu xài cho lĩnh vực đó có đúng với mục tiêu đề ra hay không, đã bảo đảm tính hiệu quả, hà tiện hay chưa. Tóm lại là phải tăng cường chức năng cho các ủy ban trong việc chất vấn, điều trần và giám sát ngân sách chứ đừng đặt tuốt gánh nặng này lên vai Ủy ban Tài chính – Ngân sách. Quy định như dự thảo giờ không có gì mới. Xin cảm ơn ông!  Tôn Hoa Sen  Dự thảo Luật Tổ chức QH (sửa đổi) sau khi chỉnh lý gồm 8 chương, 104 điều, tăng 2 chương và giảm 8 điều so với dự thảo đã trình QH tại kỳ họp thứ 7. Trong việc bầu, chuẩn y các chức danh trong bộ máy quốc gia, dự thảo Luật đã dành tới 4 điều để cụ thể hóa khoản 7 Điều 70 của Hiến pháp về thẩm quyền của QH trong việc bầu, duyệt, bãi nhiệm, miễn nhiệm, phê duyệt đề nghị miễn nhiệm, cất chức và chấp nhận xin từ nhiệm của các chức danh do QH bầu hoặc ưng chuẩn. Một nội dung điều chỉnh khác có liên can đến quy định về ĐBQH. Tiếp thụ quan điểm ĐBQH, Ủy ban Pháp luật của QH đề nghị quy định theo hướng tăng số lượng ĐBQH hoạt động chuyên trách lên ít ra 40% (dự thảo cũ là chí ít 35%). Dự thảo đã phân định rõ thuộc tính hoạt động của ĐBQH là hoạt động chuyên trách và không chuyên trách; miêu tả rõ trách nhiệm và các quyền của ĐBQH đã được Hiến pháp ghi nhận... Đặc biệt, dự luật đã quy định khá rõ về các điều kiện bảo đảm cho ĐBQH, trong đó có việc ĐBQH được hỗ trợ kinh phí để thực hành chế độ thuê khoán chuyên gia, thư ký giúp việc và các hoạt động khác. Đoàn ĐBQH được nối khẳng định là hình thức tổ chức hoạt động của các ĐBQH được bầu ở tỉnh, đô thị trực thuộc trung ương. Đoàn ĐBQH có Văn phòng giúp việc...